Dni Kolbergowskie

Największym wydarzeniem kulturalnym w Przysusze od ponad 60 lat, jest przegląd autentycznego folkloru pod nazwą „Dni Kolbergowskie”. Po raz pierwszy odbyły się w 1960 roku w związku z 70-tą rocznicą śmierci. Początkowo planowano obchodzić uroczystość tylko w zasięgu powiatu przysuskiego, jednak z inicjatywy Okręgowego Zarządu Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Kielcach, które było współorganizatorem, imprezie tej nadano szerszy zasięg. Na pierwsze Dni Kolbergowskie przyjechało kilka tysięcy osób z sąsiednich powiatów oraz Warszawy, Kielc i innych miast Polski.

Już od pierwszego roku impreza ta trwała dwa dni. W soboty odbywały się sesje popularno-naukowe, na których przedstawiano postać Kolberga, jego dzieło, wpływ na kulturę i muzykę współczesną, a w późniejszych latach także tematy związane z szeroko pojętym folklorem. W niedziele odbywały się kolejne przeglądy dorobku artystycznego zespołów muzycznych, śpiewaczych i tanecznych z powiatu przysuskiego, a także amatorskiej twórczości ludowej. Towarzyszyły im kiermasze sztuki ludowej oraz spotkania z artystami i twórcami ludowymi. Przez wszystkie te lata głównymi organizatorami Dni Kolbergowskich byli: Urząd Gminy i Miasta w Przysusze oraz Przysuskiego Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze, a od 2005 r. Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolbera w Przysusze. 
Pięćdziesięcioletnią historię Dni Kolbergowskich można podzielić na cztery okresy.

Pierwszy obejmujący lata 1960 – 1977 to przede wszystkim przeglądy twórców ludowych z rejonu przysuskiego oraz różne pokazy i występy dzieci i młodzieży z miejscowych szkół. Na scenach przysuskich występowały także różne zaproszone zespoły ludowe z całej Polski. Dniom towarzyszył coroczny kiermasz sztuki ludowej. Na uwagę zasługują sesje popularno-naukowe, na których swoje referaty głosili znani i wybitni naukowcy z dziedziny folkloru np. prof. dr Józef Gajek redaktor naukowy „Dzieł wszystkich Oskara Kolberga”, prof. dr Józef Burszta z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz inni związani z uczelniami warszawskimi, krakowskimi, wrocławskimi i poznańskimi. Przysucha gościła kilkakrotnie kuzyna Oskara Kolberga, Henryka Kolberga z Poznania.

Drugi okres to lata 1978 – 1999, kiedy to Dni Kolbergowskie połączono a następnie przekształcono w Wojewódzki Przegląd Folkloru z eliminacjami wojewódzkimi na Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. Z tego okresu na uwagę zasługują: w 1978 r. biesiada folklorystyczna, na której można było usłyszeć muzykę i piosenki ludowe, uczestniczyć w konkursach i zabawach oraz degustować potrawy ludowe. W 1982 r. przedstawiono spektakl teatralny pt. „Sztuka na gościńcu” z udziałem Wojciecha Siemiona. W 1984 r. zorganizowano plener rzeźbiarski, który zaowocował monumentalnymi dziełami. Zamontowano je wzdłuż ul. Radomskiej i można je było oglądać do połowy lat 90-tychy. Niestety, uległy zniszczeniu z powodu braku odpowiedniej konserwacji. W dalszym ciągu odbywają się sesje popularno-naukowe. Przysucha gości najwybitniejszych naukowców z dziedziny folkloru, muzyki ludowej. W 1998 r. po raz pierwszy referaty wygłosili naukowcy z Uniwersytetu Lwowskiego na Ukrainie: prof. Iwan Denysiuk, prof. Michaił Czarnopyskij oraz prof. Włodzimierz Pracowityj.

Trzeci okres to lata 2000 – 2019 Dni Kolbergowskie otrzymują drugi człon Mazowiecki Przegląd Folkloru, oraz wchodzą w skład większej trzy dniowej imprezy „Dni Przysuchy”. W piątek organizowane są różne imprezy związane z Dniem Dziecka, w sobotę szereg koncertów różnych zespołów miejscowych oraz gości zaproszonych Dni Przysuchy, a niedziela przeznaczona na święto folkloru Dni Kolbergowskie. W dalszym ciągu odbywają się eliminacje, tyle że regionalne, obejmujące byłe województwo radomskie, na Festiwal Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu nad Wisłą.

W 2020 r. ze względu na panującą w Polsce epidemie koronawirusa oraz zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, dotyczący zakazu organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności „Dni Kolbergowskie” nie odbyły się.

Od 2021 r. powrócono do wcześniejszej formuły organizowania tradycyjnego folkloru pod nazwą „Dni Kolbergowskie”, bez dodatkowego członku Mazowiecki Przegląd Folkloru.

Przez wszystkie te lata Dniom Kolbergowskim towarzyszyły dodatkowe imprezy. Otwierano wystawy w różnych częściach miasta, na scenach muszli koncertowej i Domu Kultury koncertowały liczne zespoły z całej Polski. Przysucha gościła m.in. Zespół Pieśni i Tańca „Mazowsze”, Zespół Pieśni i Tańca UMCS w Lublinie, Zespół Pieśni i Tańca „Słowianki” z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Zespół Folklorystyczny „Wielkopolanie” z Poznania, Zespół Pieśni i Tańca „Krakus” z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Zespół Pieśni i Tańca „Lachy” z Nowego Sącza i wiele innych.
Przez wszystkie lata swego istnienia, „Przysuskie Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga”, wspólnie z władzami miasta Przysucha, było organizatorem Dni Kolbergowskich. Kolejni prezesi oraz członkowie Towarzystwa brali aktywny udział w najważniejszej imprezie kulturalnej naszego miasta. W 2004 roku powołane do życia nowe stowarzyszeni pod nazwą „Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze”, które w swoim statucie nawiązuje do tradycji „Przysuskiego Towarzystwa Kulturalnego im. Oskara Kolberga”. Od 2005 roku członkowie nowego Towarzystwa włączyli się w organizacje Dni Kolbergowskich. Towarzystwu udaje się pozyskiwać znaczne środki finansowe z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, Stowarzyszenia LGD „Razem dla Radomki” oraz w niektórych latach ze Starostwa Powiatowego w Przysusze na: nagrody dla laureatów, obiady dla uczestników przeglądu czy honorarium dla zespołu pieśni i tańca występującego w koncercie galowym. Zakład „Hortex” zapewniał co roku napoje dla wszystkich uczestników przeglądu.

Dni Kolbergowskie przez wszystkie te lata, pomimo wielu zmian jakie zaszły w naszej Ojczyźnie oraz mentalności mieszkańców, nadal cieszą się wielkim zainteresowaniem. Na długo przed planowanym terminem, dzwonią ludzie z zapytaniami o program imprezy, terminy, występy artystów. Można także zaobserwować niepowtarzalna atmosferę pierwszych Dni Kolbergowskich, kiedy to występy kapel ludowych i solistów instrumentalistów odbywały się nie tylko na dekach muszli koncertowej, ale także w całym parku miejskim. Spotyka się grających muzyków, których otaczają zasłuchane grupy osób. Zdarza się także, że nawet po zakończeniu całej imprezy, kiedy to muszla koncertowa już opustoszała, to w parku miejskim nadal słychać grających muzyków do późna w nocy.  
Mamy nadzieję, że w następnych latach także tu w Przysusze, w parku miejskim, będzie rozbrzmiewała muzyka ludowa.